Εκφωνήθηκε το πρωί στον Ιερό Ναό του Αγίου Αλεξίου Πατρών από τη Θεολόγο του 6ου Γυμνασίου Παππά Μαρία
Μία των ημερών της δημιουργίας, λέει η Γραφή, άπλωσε ο Θεός στο θυσιαστήριο, πήρε ένα αναμμένο κάρβουνο, το άγγιξε στα χείλη του εκλεκτού του προφήτη Ησαΐα και του είπε:
«Πορεύσου προς τον λαό μου και μίλα του.
Μίλα του τώρα που η καρδιά του σκλήρυνε, που τα μάτια του δεν βλέπουν καθαρά και τα αυτιά του δεν ακούνε.
Πλησίασε τον και απάντησε του σε μια μόνιμη απορία.
Αν αυτό που ζουν είναι όντως ζωή, αν υπάρχει μέλλον για να ελπίζουν αλλά και πώς μπορεί το παρόν να έχει νόημα και ελπίδα.»
Κι εκείνος, με τη φλόγα της αγάπης στα χείλη, πορεύτηκε και μίλησε και ιστόρησε στους ανθρώπους την εικόνα που τους ταιριάζει, σ' αυτή που πρέπει να μοιάσουν έστω και αν μείνουν λίγοι ,την εικόνα του Χριστού.
Από τότε πέρασαν αιώνες. Η εικόνα του Χριστού έγινε πραγματικότητα, όμως ο λαός του μοιάζει πολλές φορές να ζει ξανά την ίδια απορία.
Γι' αυτό χρειάζονται πάντα εκείνοι, που με τη φλόγα της αγάπης και το κάρβουνο στα χείλη, θα ιστορούν πάλι και πάλι μέσα από την ζωή τους, σε μια μόνιμη πορεία εξόδου, την εικόνα του Χριστού και θα απαντούν στις δικές μας απορίες.
Η Εκκλησία λοιπόν αναλαμβάνει σήμερα να προβάλλει και να γιορτάσει
τρεις τέτοιους πορευόμενους δασκάλους, που λαμπάδιασαν τη ζωή τους με την αγάπη του Χριστού, που γνώρισαν τα γράμματα όσο λίγοι, που κατέθεσαν επιστημονικό και κοινωνικό έργο τεράστιο, που πίστεψαν βαθιά και κάτω από τη σκέπη του σταυρού απαντούν στο λαό για αιώνες.
Είναι οι δάσκαλοι -προστάτες της Παιδείας στην Εκκλησιαστική συνείδηση - οι τρεις μέγιστοι φωστήρες της τρισηλίου Θεότητος, οι μελίρρυτοι ποταμοί της Σοφίας, Βασίλειος ο Μέγας, Γρηγόριος ο Θεολόγος και Ιωάννης ο Χρυσόστομος.
Ας επιχειρήσουμε λοιπόν να αναφερθούμε σύντομα στη ζωή και το έργο τους, αν και πιστεύω πως όσα και αν αναφέρονταν πάλι θα ήταν λειψά και ανίκανα, για να χωρέσουν την αγωνία τους και τον αγώνα τους για την προκοπή του ανθρώπου.
Σημασία έχει, και σ' αυτό θα σταθούμε παραπάνω, ότι έκοψαν κομματάκια-κομματάκια την ψυχή τους και τη μοίρασαν αντίδωρο.
Η ζωή τους σημάδεψε τον τέταρτο και τις αρχές του πέμπτου αιώνα. Γεννημένοι και οι τρεις μέσα σε Χριστιανικό περιβάλλον, σπούδασαν τόσο τα Χριστιανικά γράμματα, όσο και την Ελληνική φιλοσοφία και επιστήμη. Έτσι αναδείχτηκαν κορυφαίοι όχι μόνο ως θεολόγοι, αλλά και ως φιλόσοφοι, ποιητές, επιστήμονες, ρήτορες.
Ειδικά ο Μ. Βασίλειος θεωρήθηκε για την εποχή του αυθεντία τόσο ως θεολόγος όσο και ως μαθηματικός, νομικός, φιλόλογος, αστρονόμος, γιατρός.
Φόρεσαν το μοναχικό σχήμα, μοιράζοντας προηγουμένως την περιουσία τους στους φτωχούς.
Έγιναν ιεράρχες έπειτα από πολύ σοβαρό προβληματισμό και αποφάσισαν να θέσουν τον εαυτό τους στην υπηρεσία του κοινωνικού συνόλου.
Η ζωή τους ήταν ασυμβίβαστη με την αδικία της κοσμικής εξουσίας, επομένως και μαρτυρική. Η θέση του ιεράρχη τους πρόσφερε πρωτείο θυσίας και μέσα από την θυσία ερχόταν χωρίς να το επιδιώκουν η τιμή και η αγάπη από τον λαό.
Έκαναν και οι τρεις βίωμα τα λόγια του Χριστού όταν έλεγε «Ποτέ να μην κρατήσετε τίποτε για τον εαυτό σας» (Μοιράστε τη ζωή σας δωρεάν αν θέλετε να σας μείνει λίγη αξιοπρέπεια λέει ο ποιητής αντίστοιχα σήμερα ) καθώς και τα προφητικά λόγια «Σας στέλνω σαν πρόβατα ανάμεσα σε λύκους. Όμως μην φοβηθείτε από αυτούς που μπορούν να σας κάνουν κακό στο σώμα σας, την ψυχή σας κανείς δεν μπορεί να την καταστρέψει αν εσείς δεν του το επιτρέψετε»
Υπέφεραν δίνοντας μαρτυρία ζωής και πληρώνοντας ακριβά το κόστος της αλήθειας ,ανυποχώρητοι έφτασαν ως το τέλος.
Έτσι ο Βασίλειος αντιμετώπισε με θάρρος την κρατική αυθαιρεσία,
ο Γρηγόριος αναγκάστηκε να παραιτηθεί από τον Πατριαρχικό θρόνο της Κων/λης , γιατί έγινε δυσάρεστος στη βασιλική αυλή και ο Χρυσόστομος πέθανε από τις κακουχίες οδοιπορώντας από εξορία σε εξορία.
Οι τρεις ιεράρχες είναι πολύπλευρες προσωπικότητες, άνθρωποι της θεωρίας αλλά και της πράξης. Κορυφαίοι δάσκαλοι αλλά και κοινωνικοί εργάτες γιατί γνώριζαν καλά, πως τα λόγια χωρίς αντίστοιχη πράξη δεν είναι παρά « λόγια κενά των ποιητών πάνω σε δρόμους ποδοπατημένους».
Συνοψίζοντας την προσφορά τους μπορούμε να την εντάξουμε σε δύο άξονες, αλληλοεξαρτώμενους. Κάτι σαν το σχήμα του Σταυρού
Ας ορίσουμε, ως πρώτο άξονα αυτόν που αναφέρεται στην κοινωνική τους προσφορά.
Σε μια εποχή που η κρατική μέριμνα ήταν τελείως ανύπαρκτη και οι αδύνατοι καταδικασμένοι η φωνή τους ακούγεται απαιτητική προς τους κυβερνήτες και τους πλούσιους.
Έτσι ο Μ. Βασίλειος θα πει κατηγορώντας και θα διεκδικήσει για λογαριασμό των φτωχών «ότι το ψωμί, που εσύ πετάς είναι του πεινασμένου, το παραπανίσιο ρούχο και παπούτσι είναι του γυμνού και του ξυπόλυτου» και ο Χρυσόστομος για το ίδιο θέμα θα πει
«Δεν υπάρχει περιουσία που να μην είναι προϊόν κλοπής. Και αν ακόμα πεις ότι την κληρονόμησες , τότε κάποιος πριν από σένα έκλεψε για χάρη σου» και αλλού όταν κάποιος κατηγορούσε τους φτωχούς που πάλευαν για το ψωμί τους τον κατακεραυνώνει λέγοντας «δεν φρίττεις άνθρωπε, δεν κοκκινίζεις από ντροπή, όταν χαρακτηρίζεις επιτιθέμενο αυτόν που παλεύει για το ψωμί του και όχι αυτόν που του κλέβει τη μπουκιά από το στόμα;»
Δεν σταματούν όμως στη στείρα κριτική, αλλά προχωρούν στην πράξη.
Έτσι ο Μ. Βασίλειος χτίζει την περίφημη Βασιλειάδα, ένα συγκρότημα ιδρυμάτων, όπου περιθάλπει αρρώστους, φτωχούς και καταφρονεμένους μοιράζοντας την προσωπική του περιουσία και αναλώνοντας τον εαυτό του, αξιοποιώντας τις ιατρικές του γνώσεις.
Εκεί πλένει ο ίδιος τις πληγές των λεπρών τα βράδια και διδάσκει στους γύρω του την ιερουργία της ζωής. Τους μαθαίνει πώς να αντιμετωπίζουν τον ανθρώπινο πόνο, πώς να ξεπερνούν τις προκαταλήψεις και να αναγνωρίζουν τους ανθρώπους όχι από το πρόβλημά τους, ο τυφλός, ο λεπρός ο γέρος αλλά από το όνομά τους.
Στην ίδια γραμμή και ο Χρυσόστομος έγινε τα πάντα για όλους.
Στηρίζει τους ξένους, τους φτωχούς, τους φυλακισμένoυς, τους αρρώστους, τα ορφανά.
Διεκτραγωδεί την ορφάνια των πολιτών μέσα στην ίδια τους τη χώρα και χτυπάει το σάπιο κατεστημένο κοσμικό αλλά και εκκλησιαστικό.
Τέλος ο Γρηγόριος αγωνίζεται για την δημιουργία θεσμών, μέσα από τους οποίους θα βρίσκουν λύσεις με αξιοπρέπεια και σεβασμό τα κοινωνικά προβλήματα. Ζητάει από το νόμο ίση μεταχείριση για όλους, πλούσιους και φτωχούς, άνδρες και γυναίκες.
Ριζωμένη πεποίθηση σε όλους η πίστη πως ο κάθε συνάνθρωπος είναι μοναδικός και εικόνα του Θεού.
Επομένως και οι κοινωνικές τους ιδέες είναι η ισότητα και η κοινοκτημοσύνη. «Αν- λένε- με τον ίδιο τρόπο μετέχουμε στο Σώμα και στο Αίμα του Χριστού, γιατί θα πρέπει να μοιραζόμαστε το ψωμί με την λογική του αρπαχτικού.»
Αλλά ας περάσουμε στο δεύτερο άξονα της προσφοράς τους.
Την προσφορά τους στα γράμματα.
Ακούραστοι εργάτες του πνεύματος, αναλώθηκαν στη μελέτη και συγγραφή κειμένων, στη θεσμοθέτηση των κανόνων του κοινοβιακού μοναχισμού, στην απάντηση της ορθοδοξίας κατά των αιρέσεων, στην ανάπτυξη της λειτουργικής παράδοσης, στην ερμηνευτική κειμένων, στην ποιητική προσφορά, στην ιεραποστολική δράση. Σε κάθε έναν από τους τομείς αυτούς άφησαν μια σπουδαία παρακαταθήκη στην εκκλησία.
Ας σταθούμε για λίγο μόνο σε δύο σημεία από τα παραπάνω. Στο πνευματικό άνοιγμα που έκαναν προς τον Αρχαίο Ελληνικό πολιτισμό και στις απόψεις τους για την παιδεία, που τους κατοχυρώνουν στην συνείδηση της Εκκλησίας εκτός όλων των άλλων ως προστάτες των γραμμάτων.
Οι τρεις ιεράρχες έζησαν σε μια εποχή κατά την οποία η πρόκληση της γνώσης ήταν ανοιχτή. Η πίστη οριοθετούνταν. Το παλιό και το καινούριο πάλευε σκληρά.
Ο ειδωλολατρικός κόσμος ακόμα καταδίωκε τους Χριστιανούς, παρά το γεγονός ότι ζούσε την παρακμή του, ενώ οι πληγές από τους διωγμούς ήταν ακόμα ανοιχτές.
Είναι ιστορικά αποδεδειγμένο ότι καμία άλλη πίστη στον κόσμο δεν έδωσε τόσους ποταμούς αιμάτων και τόσες χιλιάδες μαρτύρων από τους οπαδούς της, όσο η Χριστιανική πίστη.
Συνέπεια αυτού ήταν, οι Χριστιανοί με τη σειρά τους να αρνούνται ό,τι προέρχονταν από τον ειδωλολατρικό κόσμο ακόμα και αν ήταν ωφέλιμο, κάτι που είναι ιστορικά εξηγήσιμο αλλά όχι και πάντα δικαιολογημένο.
Η προκατάληψη αυτή όμως γινόταν φραγμός για τη γνώση και αφετηρία αποκλεισμών από την Εκκλησία.
Σ' αυτή τη χρονική στιγμή, την τόσο προκλητική οι τρεις ιεράρχες ήρθαν για να ξαναθυμίσουν με τη στάση τους τα λόγια του Χριστού.
«Δεν έχετε να φοβηθείτε τίποτε. Γνωρίστε την αλήθεια και αυτή θα σας ελευθερώσει.»
Με το σκεπτικό αυτό προσέγγισαν την Αρχαία Ελληνική σκέψη, την οποία μελέτησαν σε βάθος. Έτσι δημιούργησαν νέα πολιτιστικά δεδομένα.
Έσμιξαν την αγάπη και τον δυναμισμό της Χριστιανικής πίστης, με την φιλοσοφική αφαίρεση του αρχαίου Ελληνισμού και έβαλαν τις βάσεις για την δημιουργία του μετέπειτα Βυζαντινού πολιτισμού.
Αγωνίστηκαν για να γκρεμιστεί η προκατάληψη των Χριστιανών για τον Αρχαίο κόσμο και προέτρεπαν τους νέους να γνωρίζουν και να επιλέγουν ό,τι είναι ωφέλιμο όπως η μέλισσα τη γύρη από τα λουλούδια..
Στις μέρες μας που ζούμε μια νέα πρόκληση, έτσι όπως έρχεται μέσα από την έκρηξη της επιστήμης και της τεχνoλoγίας με τις τρομερές δυνατότητες που διαθέτουν, οι τρεις ιεράρχες μας επαναλαμβάνουν το ίδιο
Πως πρέπει να έχουμε τα μάτια μας ανοιχτά στα μηνύματα των καιρών και να μην φοβόμαστε. Στο χέρι μας είναι να μην μας ξεγελούν οι καιροί αν ξέρουμε να επιλέγουμε το ωφέλιμο για την ψυχή μας
Επομένως το πρόβλημα κάθε εποχής είναι πρόβλημα παιδείας που ξέρει να σέβεται το ανθρώπινο πρόσωπο.
Και το πρόβλημα αυτό είναι πρόβλημα όλης της κοινωνίας,
Μικροί μαθητές, μικρές μου μαθήτριες , αγαπητοί συνάδελφοι
Τώρα που η θάλασσα των πληροφοριών μεγαλώνει γύρω μας, μα το μελάνι της γνώσης σώνεται , τώρα που ο κίνδυνος δεν είναι πια μήπως οι μηχανές σκέπτονται σαν άνθρωποι, αλλά οι άνθρωποι σαν μηχανές και ο φόβος , το άγχος και η ανησυχία απλώνουν τα πλοκάμια γύρω μας, κάνοντας μια μικρή περιδιάβαση στα λόγια των Τριών Ιεραρχών ακούμε με ρωμαλέο λόγο να μας λένε
Εσείς που ζείτε σε μια δύσκολη εποχή, εσείς που καθημερινά εκφράζεστε λέγοντας πως έγινε η απώλεια συνήθεια σας, εσείς που καθημερινά πνίγεστε μέσα σε ένα εκπαιδευτικό σύστημα που εν ονόματι της εκπαίδευσης πνίγει την Παιδεία σε σας λοιπόν μιλάμε με λόγο διαχρονικό και γι΄αυτό πάρα πολύ μοντέρνο ταυτόχρονα.
Εσείς που διανύετε το πέλαγος της εφηβικής ηλικίας όπως λέει ο Χρυσόστομος, που ζείτε τον καιρό της τρικυμίας του νου, του κορμιού και της ψυχής, εσείς που διαθέτετε την ορμητικότητα και το πείσμα αλλά και την ανθρωπιά και την επιθυμία να διορθώσετε την αδικία που υπάρχει στον κόσμο, εσείς οι έφηβοι
Εκτιμήστε τη γνώση . Προσεγγίστε την με σκληρή προσπάθεια και συντονισμένη δουλειά, ανακαλύπτοντας από νωρίς τις κλίσεις σας για να την κατακτήσετε.
Δεν θα μάθετε παίζοντας, θα μάθετε μοχθώντας και παλεύοντας σκληρά, γιατί η μόρφωση έχει ρίζες πικρές αλλά καρπούς γλυκύτατους.
Γι΄ αυτό είναι Σταυρός και Ανάσταση μαζί.
Και όταν μιλάμε για μόρφωση δεν εννοούμε την πληθώρα των πληροφοριών εννοούμε το καταστάλαγμα της ψυχικής καλλιέργειας όταν αυτές ξεχαστούν, εννοούμε το συνδυασμό γνώσης και αρετής γιατί μόνο τότε η παίδευση γίνεται όπλο δικαιοσύνης και όχι όπλο θανάτου
Και σε σας και σε μας τους μεγαλύτερους γονείς και δασκάλους σας μας παραγγέλνουν
Σταθείτε στην πέτρα που λέγεται πίστη και μη φοβάστε τίποτε. Όσο και αν τα κύματα είναι δυνατά, όσο και αν η τρικυμία λυσσομανά ο Χριστός είναι η πέτρα της ζωής μας ικανή να μας στηρίξει απέναντι σε κάθε φόβητρο. Η δική Του δύναμη στεριώνει την ελπίδα.
Κοιτάξτε τα είδωλα από πολύ κοντά και τότε από μόνα τους πέφτουν γιατί καμώνονται τα σπουδαία μόνο και μόνο επειδή διαθέτουν ένα καλοφτιαγμένο λούστρο που γρήγορα χάνεται με την πρώτη σταγόνα της βροχής.
Αγαπήστε τον εαυτό σας γιατί είναι μοναδικός και ανεπανάληπτος, σεβαστείτε τον γιατί είναι εικόνα του Θεού και επιλέξτε το καλό γιατί το καλό εξασφαλίζει ελευθερία και είναι κατά το Χρυσόστομο πιο εύκολο στην ουσία αν το καλοσκεφτείτε από το κακό.
Και ύστερα αγαπήστε πολύ τη ζωή, τον άνθρωπο, την αρετή, το Θεό. Μακριά από μιζέριες και φτηνές κριτικές, αυτά δεν σας ταιριάζουν γιατί δείχνουν άνθρωπο απαίδευτο στην ψυχή.
Παλέψτε στην πράξη. Απαντήσετε με την κοινωνική προσφορά και τη δράση στις προκλήσεις της εποχής στο δίλλημα , αν είναι ευχή ή κατάρα να γεννιέσαι σε μια ενδιαφέρουσα εποχή.
Ιδιαίτερα σε μας τους μεγαλύτερους που η πολιτεία μας όρισε για δασκάλους σας, μας παραγγέλνουν να μείνουμε για πάντα μαθητές παρά τους πόδας τέτοιων δασκάλων για να αξιωνόμαστε να σκάβουμε στην ψυχή σας και να φυτεύουμε το σπόρο της αλήθειας.
Έτσι όλοι μαζί μικροί και μεγάλοι θα καταφέρουμε να πούμε τα λιγοστά μας λόγια αφτιασίδωτα, όχι με επίθετα. αλλά με ουσιαστικά και ρήματα και να διαφυλάξουμε μέσα από ύβρεις και λοιδορίες ίσως πολλές φορές- την μοναδικότητα και την αξιοπρέπεια του ανθρωπίνου προσώπου κρατώντας την αρμύρα της αλήθειας του Χριστού, που δεν είναι ψαλμοί για τις γριές και τραγουδάκια για παιδιά όπως ειρωνικά λένε κάποιοι - αλλά λόγος και πράξη που μεταμορφώνουν τον κόσμο.
Έτσι μέσα από τη γνώση, τη δράση, την προσφορά, τη σύγκρoυση γιατί όχι, θα ξεφύγουμε από την αρρωστημένη οικονομίστικη λογική, και παραμένοντας για πάντα μαθητές του Χριστού θα δώσουμε νόημα στη ζωή, για τώρα και για πάντα
Ας είναι συμπαραστάτες και καθοδηγητές στον αγώνα μας οι τρεις Ιεράρχες.
ΑΜΗΝ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου