Παναγίες της Μικράς Ασίας και της Θράκης

…και για την ψυχή του ανθρώπου καθισμένη στα γόνατα της Υπερμάχου Στρατηγού,
πού ειχε στα μάτια ψηφιδωτό τον καημό της Ρωμιοσύνης,
εκείνου του πελάγου τον καημό σαν ήβρε το ζύγιασμα της καλοσύνης…

Γιώργος Σεφέρης, Ημερολόγιο καταστρώματος, Γ΄



Παναγία η Τρυφώτισσα (Τριφώτισσα), από την Αίνο της Ανατολικής Θράκης (Μητροπολιτικός Ναός Αγίου Νικολάου Αλεξανδρούπολης).

1) Παναγία η Τρυφώτισσα, από την Αίνο της Ανατολικής Θράκης (Μητροπολιτικός Ναός Αγίου Νικολάου Αλεξανδρούπολης). Την ιερά και θαυματουργή εικόνα του 13ου αι. μετέφεραν οι πρόσφυγες από την Αίνο της Ανατολικής Θράκης μετά την Ανταλλαγη Πληθυσμων στην Αλεξανδρουπολη όπου εγκαταστάθηκαν και την εναπέθεσαν στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό Αγίου Νικολάου. Η εικόνα είναι σπάνιας τεχνοτροπίας (ξύλινη ανάγλυφη εικόνα με επίστρωση από σπάνιες χρωστικές ουσίες – συνυπάρχουν δηλάδή σε αυτή ταυτόχρονα δύο διαφορετικές τεχνοτροπίες, ένας συνδυασμός γλυπτικής και ζωγραφικής) και από τις ελάχιστες ανάγλυφες εικόνες στον ορθόδοξο κόσμο. Μαρτυρίες προσφύγων ανέφεραν ότι η Παναγία η Τρυφώτισσα (ή Τριφώτισσα) αποτελούσε καταφυγή για τους ασθενούντες και επιτέλεσε πολλά θαύματα που αφορούσαν στη θεραπεία των ματιών αλλά και πολλές άλλες θεραπευτικές ευεργεσίες. Η Παναγία ΜΗ(ΤΗ)Ρ Θ(Ε)ΟΥ Η ΤΡΥΦ(ΩΤΙ)ΣΑ, εικονίζεται σε χαμηλό ανάγλυφο, μετωπικά, στον τύπο της Οδηγήτριας, υποβαστάζοντας τον Ιησού Χριστό στο καλυμμένο με το μαφόριο αριστερό χέρι της, κρατώντας κλειστό ειλητάριο. Οι εκφράσεις των προσώπων, οι ευκρινείς πτυχώσεις των ενδυμάτων, οι φωτοσκιάσεις στα πρόσωπα και η παντελής έλλειψη κάθε επίπεδης επιφάνειας στις μορφές, μας δίνουν ένα τέλειο συνδυασμό γλυπτικής και ζωγραφικής της μεσοβυζαντινής περιόδου. Τα μεγάλα αμυγδαλωτά μάτια της Παναγίας της έδωσαν το ασυνήθιστο επίθετο Τρυφώτισσα, επειδη συγκεντρώνουν επάνω τους όλη την ένταση της μορφής της και επειδή οι χριστιανοί της ευρύτερης περιοχής της Αίνου κατέφευγαν στην χάρη της όταν οι αντανακλασεις των ακτίνων του ήλιου πάνω στις πολλές αλυκές τους έβλαπταν την όραση.

2) Παναγία Ατταλειώτισσα – Ι.Ν. Κοιμήσεως Θεοτόκου Ταύρου Αττικής. Οι χριστιανοί της Αττάλειας με ιδαίτερη ευλάβεια τιμούσαν τη Θαυματουργή Εικόνα της Παναγίας της Κύκκου – Τζίγκο Παναγιά, όπως την αποκαλούσαν με την τοπική προφορά – η οποία είχε τοποθετηθεί σε περίοπτη θέση στον ναό του Αγίου Νικολάου της Αττάλειας. Μετά την Καταστροφή, μεταφέρθηκε από τους μικρασιάτες πρόσφυγες στον κυρίως ελλαδικό κορμό και από το 1929 βρίσκεται στον Ιερό Ναό Κοιμήσεως Θεοτόκου του προσφυγικού Δήμου Ταύρου της Αθάνας, που κτίστηκε από τους μικρασιάτες. Η περιοχή από Σφαγεία μετονομάστηκε σε Ταύρος, για να ενθυμούνται οι Ατταλειώτες, που εγκατεστάθηκαν εκεί, την μεγάλη οροσειρά του Ταύρου που περιβάλλει την Αττάλεια και όχι μόνον. Η πανήγυρις της «Τζίγκο-Παναγιάς» στον Ταύρο της Αθήνας γίνεται κάθε χρόνο την Κυριακή των Μυροφόρων όπως και στην Αττάλεια.

Οι Ατταλειώτες αρχικά γιόρταζαν την θαυματουργή εικόνα την 8η Σεπτεμβρίου, ημέρα του Γενεθλίου της Θεοτόκου. Κάποια χρονιά όμως, ξημερώματα Κυριακής των Μυροφόρων, ενώ γινόταν αγρυπνία στον ναό του Αγ. Νικολάου της Αττάλειας, η Παναγία θεράπευσε θαυματουργικά και κατέστησε απόλυτα υγιή μια κοπέλα εκ γενετής παράλυτη. Έκτοτε οι χριστιανοί την γιόρταζαν δύο φορές τον χρόνο. Μία φορά στις 8 Σεπτεμβρίου και άλλη μία την Κυριακή των Μυροφόρων, σε ανάμνηση του τελεσθέντος θαύματος.



Παναγία Προύσας Μικράς Ασίας – Iερός Nαός Εισοδίων της Θεοτόκου Σερρών.


3) Παναγία η εκ Προύσας Μικράς Ασίας – Iερός Nαός Εισοδίων της Θεοτόκου Σερρών. Ἡ θαυματουργός εἰκόνα τῆς Παναγίας πού σήμερα φυλάσσεται στό Ναό προέρχεται ἀπό τά περίχωρα τῆς Προύσας τῆς Μικρᾶς Ἀσίας, καί μετεφέρθη ἀπό τούς πρόσφυγες Μικρασιάτες μετά τόν ξεριζωμό τοῦ 1922 καί τήν ἐγκατάστασή τους στή νέα πατρίδα. Ἀπό τήν ἐγκατάσταση τῶν προσφύγων στήν περιοχή τῶν Σφαγείων της πόλης των Σερρών, μέχρι τό 1947 ἡ περίπυστος εἰκόνα τῆς Παναγίας φυλασσόταν στό σπίτι τῆς Δέσποινας Χιδερίδου, ὅπου πολλοί χριστιανοί τήν ἐπισκέπτονταν γιά νά τήν προσκυνήσουν. Τό 1947 σύμφωνα μέ ἀξιόπιστες μαρτυρίες πιστῶν, ἡ Κυρία Θεοτόκος ἐμφανίστηκε σέ μία δασκάλα καί τῆς εἶπε ὅτι ἦρθε ἡ ὥρα νά ἀποκτήσει τό δικό της σπίτι, ὑποδεικνύοντας ἀκριβῶς καί τό μέρος ὅπου σήμερα βρίσκεται ὁ Ναός. Ἔτσι κτίσθηκε ὁ πρῶτος Ναός ἐξυπηρετώντας τίς λατρευτικές ἀνάγκες τῶν πιστῶν μέχρι τό 1967, χρονιά πού κτίστηκε ὁ δεύτερος Ναός. ὁ ὁποῖος ὅμως γκρεμίστηκε λόγω ρωγμών στήν τοιχοδομία. Το 1998 τελέσθηκε ὁ ἁγιασμός τῆς θεμελιώσεως του σημερινού ναού ὁ ὁποῖος εἶναι τρίκλιτη βασιλική μέ ὑπερῶο.Το 2003 πραγματοποιήθηκαν τά ἐγκαίνια τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ, ο οποίος εορτάζει πανηγυρικά στίς 21 Νοεμβρίου, εορτή των Εισοδίων της Θεοτόκου.

4) Παναγία Σουλτάνα εκ Σμύρνης – Ι.Ν. Αγίας Φωτεινής Πατρών.

5) Παναγία Ξενια εκ Μικράς Ασίας (νυν αποκείμενη στην ομώνυμη Ι. Μ. του Πηλίου).

6) Παναγία της Σμύρνης– Ι.Μητροπολιτικός Ναός Αγίας Φωτεινής Νέας Σμύρνης.

7) Παναγία Οδηγήτρια εκ Μουγλών Μικράς Ασίας. Στον Ιερό Ναό Γενεσίου της Θεοτόκου (Παναγίτσα) Νικαίας που κτίσθηκε από μικρασιάτες πρόσφυγες, φυλάσσεταιη ιερή εικόνα που έφεραν από τα Μούγλα της Μικράς Ασίας και εικονίζει την Παναγία στον τύπο της Οδηγήτριας.

8) Παναγία η Αβασσιώτισα -Ι.Ν. Κοιμήσεως Θεοτόκου Αγίου Στεφάνου Αττικής.

9) Παναγία Οδηγήτρια – Ι.Ν. Ζωοδόχου Πηγής Επταλόφου Αμπελοκήπων Θεσ/νίκης.





Παναγία Παραβουνιώτισσα. Την ιερά εικόνα έφεραν οι μικρασιάτες πρόσφυγες από τη Γαλλιμή του Μαρμαρά, που εγκαταστάθηκαν στην Ερέτρια της Εύβοιας.

10) Παναγία Παραβουνιώτισσα, Ερέτρια Εύβοιας.

11) Παναγία η Φανερωμένη Νέας Αρτάκης στην Εύβοια.




Παναγία η Βηματάρισσα- Λαγκαδάς Θεσσαλονίκης

12) Στον Ιερό Ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου του Λαγκαδά, φυλάσσεται η Θαυματουργός εικόνα της Παναγίας της Βηματάρισσας (15ος αιώνας), την οποία μετέφεραν οι πρόσφυγες από τις αλησμόνητες πατρίδες της Ανατολικής Θράκης και συγκεκριμένα από την περιοχή των Σαράντα Εκκλησιών.

13) Παναγία Ατταλειώτισσα – Γαλήνη Νάξου.

14) Παναγία η Βουρλιώτισσα (Παναγία των Βρυούλων). Η ιερά εικόνα Της βρίσκεται στον Ι.Μητροπολιτικό Ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου Νέας Φιλαδέλφειας Αττικής. Η Ιερά Μονή Παναγίας των Βρυούλων βρίσκεται στην Πλ.Αμερικής στο κέντρο της Αθήνας με Ιερό Μετόχιο στον Ωρωπό Αττικής.




Παναγία η Επίσκεψις (από την Τρίγλια της Βιθυνίας Μικράς Ασίας), ψηφιδωτή εικόνα του 13ου αι.

15) Παναγία η Επίσκεψις (Θεοτόκος η Γλυκοφιλούσα) από την Τρίγλια της Βιθυνίας Μικράς Ασίας: ψηφιδωτή εικόνα- τέλη 13ου αι.- Βυζαντινό & Χριστιανικό Μουσείο Αθηνών.

Η Θεοτόκος κρατεί τον μικρό Χριστό με το δεξί της χέρι, ενώ με το αριστερό Τον προτείνει στον θεατή και συγχρόνως Τον ικετεύει για τη σωτηρία των ανθρώπων. Το Θείο Βρέφος αγκαλιάζει τρυφερά τη Μητέρα Του ακουμπώντας το μάγουλό Του στο δικό Της. Ο συγκεκριμένος εικονογραφικός τύπος της Παναγίας, κατά τον οποίο τα δύο πρόσωπα αγγίζονται με τα μάγουλα, είναι γνωστός ως Παναγία Γλυκοφιλούσα. Ο τύπος αυτός προβάλλει τη μητρική ιδιότητα της Θεοτόκου και συγχρόνως τονίζει το ρόλο της ως προστάτιδας των ανθρώπων. Ως Μητέρα του Χριστού, εισακούεται από τον Υιό Της όταν Τον παρακαλεί για τη συγχώρεση του κόσμου. Αυτό το νόημα έχει και η επιγραφή της συγκεκριμένης εικόνας, που ονομάζει τη Θεοτόκο ΜΗ(ΤΗ)Ρ Θ(ΕΟ)Υ Η ΕΠΙCΚΕΨΙC, δηλαδή η σκέπη, η προστάτιδα.Η εικόνα έχει φιλοτεχνηθεί με την τεχνική του ψηφιδωτού. Πρόκειται για τεχνική με μεγάλο κόστος, που εφαρμόζεται σπάνια σε φορητές εικόνες. Το ξύλινο πλαίσιό της αρχικά πρέπει να έφερε πολύτιμη επένδυση. Στο κέντρο του κάτω πλαισίου διακρίνεται μια εγκοπή στην οποία προσαρμοζόταν στήριγμα για την περιφορά της σε λιτανείες, δηλαδή τελετουργικές πομπές στους δρόμους της πόλης. Τον υπόλοιπο χρόνο η εικόνα θα βρισκόταν σε τέμπλο ναού, ως δεσποτική, δηλαδή τοποθετημένη παραπλεύρως της Ωραίας Πύλης. Προέρχεται από την Τρίγλια της Βιθυνίας, κοντά στην Προύσα, και κατέληξε στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο ως ένα από τα «Κειμήλια Προσφύγων», που έφθασαν στην Ελλάδα μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή (1922) και την ανταλλαγή των πληθυσμών (1923).

16) Παναγία η Γρηγορούσα, ναός των Ταξιαρχών – Πλάκα Αθήνας. Ο πρώτος Ιερός Ναός των Παμμεγίστων Ταξιαρχών ήταν κατά την παράδοση κτίσμα του 9ου αιώνα μ.Χ. και καταστράφηκε από πυρκαγιά την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Ανοικοδομήθηκε το 1922. Παλλάδιο του Ιερού Ναού των Ταξιαρχών είναι η θαυματουργή εικόνα της Υπεραγίας Θεοτόκου, οικογενειακό κειμήλιο από τη Μικρά Ασία, η οποία αφιερώθηκε στον Ιερό Ναό το 1945. Έκτοτε πλήθος πιστών συρρέει με ευλάβεια στην Αγία Εικόνα, αποκομίζοντας γρήγορα ανακούφιση στους ψυχικούς πόνους και θεραπεία στους σωματικούς, την επονόμασε «Γρηγορούσα». Το 1948 ο Ιερός Ναός χαρακτηρίστηκε ως Προσκυνηματικός και έλαβε την επωνυμία «Ιερό Προσκύνημα Παναγίας Γρηγορούσης – Παμμεγίστων Ταξιαρχών». Πανηγυρίζει την 8η Σεπτεμβρίου προς τιμήν της Παναγίας και την 8η Νοεμβρίου προς τιμήν των Ταξιαρχών.

17) Παναγία η Περαμιώτισσα (Ν.Πέραμος Καβάλα).

18) Παναγία η Ρευματοκράτειρα ή Ρευματοκρατούσα από την Ραιδεστό Ανατολικής Θράκης —Θεσσαλονίκη (2 ιερές εικόνες: η μια στον Ι.Ν.Παναγίας Αχειροποιήτου και η έτερη στον Ι.Ν. Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Θεσσαλονίκης).

19) Παναγία η Φανερωμένη Νέας Ηρακλείτσας.

20) Παναγία η Δημοκρανιωτίσσα ή Μεγαλομάτα – φυλάσσεται στον Ιερό Ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου Ακροβουνίου Νομού Καβάλας.




Παναγία η Αναστενάρισσα, η οποία έχοντας σωθεί από τη φωτιά που έκαψε την εκκλησία στο Κωστί της Ανατολικής Θράκης

21) Παναγία η Αναστενάρισσα, η οποία έχοντας σωθεί από τη φωτιά που έκαψε την εκκλησία στο Κωστί της Ανατολικής Θράκης , έδωσε τη χάρη Της στους Κωστηλήδες να μπαίνουν στη φωτιά και να μην καίγονται (σήμερα φυλάσσεται στο Βυζαντινό Μουσείο Βέροιας).

22) Παναγία της Πέτρας, στη Νέα Πέτρα Νομού Σερρών. Η ιερά εικόνα Της μεταφέρθηκε από τους πρόσφυγες από την Πέτρα της Ανατολικής Θράκης το 1927 στη νέα τους πατρίδα – τη Νέα Πέτρα- που έκτισαν στο Νομό Σερρών. Οι πρώτοι κάτοικοί της έκτισαν και την εκκλησία της Παναγίας, όπου με προσέλευση πλήθους πιστών λαμβάνει χώρα κάθε Δεκαπενταύγουστο το προσκύνημα της Παναγιάς της Πέτρας.






Παναγία η Φανερωμένη Νέας Μηχανιώνας.

23) Παναγία η Φανερωμένη Μηχανιώνας (η αρχαία θαυματουργός Εικόνα της Υπεραγίας Θεοτόκου της Μηχανιώτισσας και Φανερωμένης, μεταφερθηκε εκ της παλαιας Μηχανιώνας της Κυζικηνής Χερσονήσου, που βρίσκεται στην Προποντίδα της Μικράς Ασίας. Οι πρόσφυγες μόλις έφτασαν στη νέα τους πατρίδα ξεκίνησαν το κτίσιμο ναού προς τιμήν της Θεοτόκου όπου και τοποθέτησαν την εικόνα Της. Ο παλαιος αυτός ναός εδωσε τη θέση του στον σύγχρονο μεγαλοπρεπή ναό, ο οποίος θεμελιώθηκε το 1975 και εγκαινιάστηκε το 1984. Η ετήσια πανήγυρις, με την οποία κάθε χρόνο στις 23 Αυγούστου γιορτάζονται τα εννιάμερα της Παναγίας, καθιερώθηκε ήδη από το 1927).




Παναγία η Φανερωμένη Νέας Μηχανιώνας

24) Παναγία Γοργοεπήκοος της Σμύρνης, που φυλάσσεται σήμερα στην Ιερά Μονή Παναγίας της Γοργοεπηκόου Μάνδρας Αττικής.

Γύρω στα 1800 κάποιος μοναχός από το Άγιον Όρος ξεκίνησε να πάει στη Μικρά Ασία όπου υπήρχαν μετόχια αγιορείτικα, φέρνοντας μαζί του και αγιογραφημενες εικόνες για να τις πουλήσει. Μια από αυτές τις εικόνες, ποιος ξέρει με πόσες νηστείες και προσευχές αγιογραφημένη, ήταν της Παναγίας της επονομαζόμενης Γοργοεπηκόου (Γοργοϋπηκόου). Την εικόνα αγόρασε στη Σμύρνη μια οικογένεια ευσεβής, πού με τα χρόνια την έδινε πολύτιμη κληρονομιά σε κάθε πρωτότοκο. Έτσι ήρθε και στα χέρια της Ιφιγένειας.

Μία μέρα του 1907, όταν η Ιφιγένεια Αναπλιώτου ήταν βρέφος στην κούνια, όπως της διηγούντο οι γονείς της. συνέβη το έξης θαυμάσιο: Οι γονείς γευμάτιζαν στον κάτω όροφο του σπιτιού τους, όταν από τον επάνω όροφο, πού ήταν η κούνια με το παιδί, ακούστηκε ένας δυνατός θόρυβος που όλοι ξαφνιάστηκαν, ιδίως η μητέρα της Ελευθερία, πού φώναξε τρομαγμένη, μήπως της απήγαγαν το παιδί, και αμέσως έτρεξαν να δουν τι συμβαίνει. Η εικόνα μόνη της είχε κατέβει από το εικονοστάσι, πού ήταν στο ίδιο δωμάτιο, και είχε σταθεί όρθια στο κιγκλίδωμα της κούνιας, ενώ το βρέφος κοιμόταν ήσυχο και αμέριμνο. Τρόμαξαν και φώναξαν τον ιερέα, έκαναν μια κατανυκτική παράκληση στην ΙΙαναγία και με δέος την έβαλαν πάλι στο εικονοστάσι. Αυτό το θαυμάσιο γεγονός το γιόρταζαν την μέρα κάθε χρόνο, στις 8 Σεπτεμβρίου, κάνοντας αγρυπνία στο σπίτι τους. Όταν το 1922 έγινε η Μικρασιατική καταστροφή και ο διωγμός, η οικογένεια της Ελευθερίας κατόρθωσε να περάσει στη Μυτιλήνη. Μέσα στα ελάχιστα πράγματα πού μπόρεσαν, όπως όλοι, να πάρουν μαζί τους, πρώτη ήταν η εικόνα αυτή της Παναγίας.

Στη Μυτιλήνη όπου εγκαταστάθηκαν, η μητέρα της Ιφιγένειας, Ελευθερία, κάθε 8η Σεπτεμβρίου γιόρταζε την Παναγία εις ανάμνησιν του μεγάλου θαύματος της στη Σμύρνη.

Μια χρονιά. 8 Σεπτεμβρίου, θα γιόρταζαν την Παναγία και όπως πάντα η Ελευθερία κατέβασε την εικόνα να την περιποιηθεί. Κάποια στιγμή, πού βρισκόταν σε άλλο δωμάτιο, φύσηξε δυνατός αέρας από το ανοικτό παράθυρο και σήκωσε το πετσετάκι που ακουμπούσε το αναμμένο καντήλι στο εικονοστάσι. Πήρε φωτιά μια άκρη και μεταδόθηκε η φωτιά σε όλο το δωμάτιο. Η Ελευθερία, καίτοι κάπως βαρόκοη λόγω της ηλικίας της, άκουσε κάποιους χτύπους. Απορώντας τι να είναι, βγήκε στη πόρτα, αλλά δεν είδε κανέναν. Οι χτύποι όμως συνεχίζοντο πιο έντονα, και τότε ανέβηκε επάνω και μόλις άνοιξε την πόρτα του δωματίου, πετάχτηκαν φλόγες και καπνοί. Ζαλίστηκε, δεν μπορούσε να αναπνεύσει και με κόπο μπόρεσε να φωνάξει τους γείτονες να σβήσουν τη φωτιά. Όταν τελικά μπόρεσε να μπει στο δωμάτιο, και έψαχνε με τα μάτια μέσα να διακρίνει κάτι στις φλόγες, πού ακόμα κρατούσαν. Αντίκρυσε την εικόνα της Παναγίας, ανάμεσα στις φλόγες και στους καπνούς την κοίταζε από μακριά, με κείνο το γλυκύτατο της μειδίαμα, ανέγγιχτη από τη φωτιά, και από τους καπνούς ώστε να λάμπει έτσι όπως την είχε γυαλίσει η ίδια. Οι φλόγες την είχαν σεβαστεί, και μήτε ίχνος καπνού την είχε αμαυρώσει. Όλη η οικογένεια φύλαγαν και αυτό το θαύμα σαν πολύτιμο μαργαριτάρι στην καρδιά τους.

Τέσσερις Μοναχές ξεκίνησαν να κτίσουν ένα Μοναστήρι, Ησυχαστήριο. Μια μέρα (Ιανουάριο του 1965), ήρθαν στην Αθήνα, και έμεναν προσωρινά στο πατρικό σπίτι μιας εξ αυτών, στα Μελίσσια. Εκεί, εκτελούσαν τα θρησκευτικά τους καθήκοντα, και συγχρόνως έψαχναν, για έναν κατάλληλο τόπο, για να κτίσουν σιγά-σιγά το Μοναστήρι τους. Τέλος, βρήκαν έναν τόπο στο Καπανδρίτι, τους άρεσε, και έδωσαν και μια προκαταβολή. Η σκέψη τους ήταν, να παραγγείλουν στο Άγιον Όρος μια Εικόνα της Παναγίας της Γοργοεπηκόου, στο όνομα της οποίας θα αφιέρωναν το Μοναστήρι. Μια μέρα, ήρθε να τις επισκεφθεί μια γυναίκα. Η Ιφιγένεια Αναπλιώτου. Αφού έμεινε αρκετά μαζί τους, σηκώθηκε να φύγει, λέγοντας: »Πρέπει να πηγαίνω, γιατί έχω να περάσω από την εκκλησία, να πάρω μια Εικόνα μου, πού την πήγα για τους «Χαιρετισμούς». Ξέρετε, μαθεύτηκε πώς είναι πολύ θαυματουργή, και μου ζήτησαν να την πάω, να την προσκυνήσουν. Αλλά την ξύνουν οι γυναίκες, και φοβάμαι, πώς θα μου την αλλοιώσουν». Μετά, τους διηγήθηκε, ότι την έφερε απ’ τη Σμύρνη. Ότι ήταν Εικόνισμα οικογενειακό, και από γενιά σε γενιά, ερχόταν πάντα στο πρώτο παιδί της οικογενείας, και τελευταία, ήρθε στα χέρια της. Οι μοναχές ρώτησαν σε ποια Χάρη της Παναγίας είναι η Εικόνα και εκείνη απάντησε πως είναι η Παναγία, η Γοργοεπήκοος. Μια αγαλλίαση και μια λαχτάρα πλημμύρισε την καρδιά, των τεσσάρων αφοσιωμένων μοναζουσών. Καθώς και η Μονή στο όνομα της Παναγίας Γοργοεπηκόου θα αφιερωνόταν, οι μοναχές ζήτησαν να την πάρουν να τη φυλάξουν αλλά η γυναίκα αρνήθηκε ευγενικά, και κείνες δεν επέμεναν. Αυτά, έγιναν στα μέσα της Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Προς το Πάσχα, τους στέλνει ένα μήνυμα, ότι θα τους δώσει την Εικόνα, όταν θα κτίσουν το μοναστήρι. Είπε ακόμα, πώς και κείνη πάντα ονειρευόταν να της κτίσει μία εκκλησία, αλλά δεν είχε την οικονομική δυνατότητα. Φαντάζεστε τη χαρά όλων, και πόσες ευχαριστίες έκαναν στην Παναγία, και στη Θεία Οικονομία οι Μοναχές, κατασυγκινημένες. Από τότε, πέρασαν μερικοί μήνες. Τον Αύγουστο της ίδιας χρονιάς, το 1965, την παρακάλεσαν να τους δώσει, για λίγο, την Εικόνα, για να βγάλουν μερικές φωτογραφίες της, γιατί θα έκαναν την πρώτη τους υπαίθρια Λειτουργία, στο Καπανδρίτι. Την έδωσε ευχαρίστως και όταν πήγαν να την επιστρέψουν τους είπε: « Κρατήστε την». Από κείνη την ευλογημένη ώρα, το Εικόνισμα της Υπεραγίας Θεοτόκου, της Γοργοεπηκόου, βρίσκεται στα χέρια τους, και με την χάρη της και τη δύναμή της, κτίστηκε η Ιερά Μονή Μάνδρας Αττικής.

25) Παναγία του Αγρού, Λεμεσού Κύπρου.

26) «Ρόδον το Αμάραντον«, εντός του Ι.Π. Παναγίας Εκαντονταπυλιανής Πάρου.

27) Παναγία Προυσιώτισσα στον Προυσσό Ευρυτανίας, προερχόμενη από την Πρόυσα της Μικράς Ασίας.

28) Παναγία Οδηγήτρια εκ Μικράς Ασίας – Ι.Ν. Αγίων Κωνσταντίνου & Ελένης Ιπποδρομίου Θεεσαλονίκης.

29) Παναγία της Απολλωνιάδος Μικράς Ασίας, στον Ιερό Ναό Αγίας Κυριακής Αλεξανδρούπολης.




Παναγία η Φανερωμένη Θεσσαλονίκης


30) Παναγία η Φανερωμένη Θεσσαλονίκης. Η ιερά εικόνα της Παναγίας Φανερωμένης φυλάσσεται στον ομώνυμο Ιερό Ναό της Θεσσαλονίκης που έδωσε το όνομά Της και στην γειτονία της πόλης όπου ανεγέρθηκε, λίγο πιο έξω από τα βορειοδυτικά βυζαντινά τείχη.


Ο Ιερός Ναός Παναγίας Φανερωμένης άρχισε να κτίζεται το 1955 από τους κατοίκους της περιοχής, πρόσφυγες οι περισσότεροι από τη Μικρά Ασία και την Ανατολική Θράκη. Το 1961 ο ναός εγκαινιάστηκε και πήρε το όνομα του από την Εικόνα της Παναγίας Φανερωμένης που ήρθε, πρόσφυγας κι’ αυτή, από το Αυδήμι, ένα χωριό στην περιοχή των Γανοχώρων της Ανατολικής Θράκης. Εκεί, στον Πάνω Μαχαλά βρισκόταν η εκκλησία της Παναγίας. Το 1889 κάηκε η εκκλησία μαζί με αρκετά σπίτια της περιοχής και η εικόνα με θαυμαστό τρόπο σώθηκε και οι χριστιανοί τη βρήκαν πάνω σε ένα δέντρο. Όταν το 1914 οι Έλληνες των Γανοχώρων ήρθαν ως πρόσφυγες στην περιοχή της Θεσσαλονίκης, έφεραν μαζί τους και την θαυματουργή εικόνα. Στα 1920 έκτισαν ένα εκκλησάκι και εναπόθεσαν εκεί την ιερή εικόνα η οποία μεταφέρθηκε στον καινούργιο μεγαλοπρεπή ναό το 1961 (το πρώτο εκκλησάκι διατηρείται έως σήμερα και αφιερώθηκε αργότερα στις Αγίες Τρεις Μάρτυρες Αγάπη Ειρήνη και Χιονία που μαρτύρησαν επί Ρωμαιοκρατίας στην περιοχή αυτή της Θεσσαλονίκης). Ο ναός εορτάζει στις 23 Αυγούστου, στα εννιάμερα της Παναγίας.
31) Παναγία η Σηλυβριανή. Η ιερά εικόνα της Παναγίας της Σηλυβριανής μεταφέρθηκε από τους πρόσφυγες της Σηλυβρίας της Ανατολικής Θράκης που εγκαταστάθηκαν στην Καβάλα και την εναπέθεσαν με ευλάβεια στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό Αγίου Ιωάννου Προδρόμου Καβάλας.


32) Παναγία Κορυφινή. Η ιερά εικόνα της Παναγίας Κορυφινής προέρχεται από τη νήσο Καλόλιμνο της Προποντίδας – στη θάλασσα του Μαρμαρά – και μεταφέρθηκε από τους πρόσφυγες στη Νέα τους πατρίδα, τα Νέα Μουδανιά Χαλκιδικής, όπου και έκτισαν τον ομώνυμο Ναό για τα στεγάσουν την εικόνα Της. Εορτάζει στις 8 Σεπτεμβρίου.





Παναγία Καστρέλλα (Πυργαδίκια Χαλκιδικής). Την μετέφεραν οι Μικρασιάτες πρόσφυγες από τη νήσο Αφθόνη της θάλασσας του Μαρμαρά.


33) Παναγία Καστρέλλα (Πυργαδίκια Χαλκιδικής). Toν 9ο ή 10ο αιώνα κατά την ταραχώδη εποχή της εικονομαχίας, σε μια ακρογιαλιά της γραφικής νήσου Αφθόνης της θάλασσας του Μαρμαρά και συγκεκριμένα στον ορμίσκο »Άσπρος Πούντος», βρέθηκε μια εικών της Θεοτόκου διαστάσεων 52χ70 εκατ. η οποία παριστά ταύτην να κρατάει στην αγκαλιά της το θείο βρέφος.


Η εικόνα αυτή ρίχτηκε από τα κάστρα της Κων/πολης στη θάλασσα για να διασωθεί από τους εικονομάχους της εποχής εκείνης. Πολλοί δε είναι αυτοί που ισχυρίζονται ότι η εικόνα αυτή είναι έργο του Ευαγγελιστή Λουκά. Αφού λοιπόν ταξίδεψε για πολύ καιρό στην Θάλασσα (εξ ου και το όνομα Καστρέλλα) τα κύματα την έφεραν κοντά στις ακτές της Αφθόνης. Κάποιος βαρκάρης από την Αφθόνη έβλεπε στον ύπνο του μια μελαχρινή γυναίκα που κολυμπούσε και ζητούσε βοήθεια. Ο αγαθός Βαρκάρης ξύπνησε και άρχισε να ψάχνει με την βάρκα του, κωπηλατώντας για πολλές ώρες, χωρίς όμως αποτέλεσμα. Το όνειρο επαναλήφθηκε για πολλές νύχτες έως ότου ο βαρκάρης καταφέρνει να εντοπίσει την εικόνα της Παναγίας στη θάλασσα και βλέποντας την, αναγνωρίζει στο πρόσωπο της την κοπέλα που στο όνειρο του ζητούσε βοήθεια. Την έφερε στο χωριό και οι κάτοικοι θεώρησαν το γεγονός αυτό θείο δώρο.Την μετέφεραν στην εκκλησία του χωριού, όπου έγινε κατανυκτική παράκληση και δοξολογία. Από την επόμενη κιόλας μέρα άρχισαν να συγκεντρώνουν χρήματα για να κτισθεί μια Μονή, η Μονή της Παναγίας Καστρέλλας. Η εποχή εκείνη για την Κων/πολη και το Βυζάντιο ήταν εποχή ταραχών και εμφύλιων διαμαχών, γι” αυτό και το νησί Μαρμαράς όπου βρίσκονταν και η Αφθόνη, απετέλεσε τόπο εξορίας πολλών επιφανών της εποχής εκείνης. Πατριάρχες, άνθρωποι των γραμμάτων , δάσκαλοι , συγγραφείς ακόμη και η αυτοκράτειρα Θεοφανώ σύζυγος του αυτοκράτορα Νικηφόρου η οποία και τον σκότωσε το 968 μ.Χ. βρέθηκε εξόριστη στην Προικόνησο. Πολλοί από αυτούς βοήθησαν να αποπερατωθεί η Μονή της Παναγίας Καστρέλλας. Η πίστη όλων των Αφθονιατών και όχι μόνο, στη χάρη και δύναμη της Παναγίας ήταν πολύ μεγάλη. Γι αυτό και το μοναστήρι το επισκεπτόταν πλήθος κόσμου, κυρίως στη γιορτή στις 8 Σεπτεμβρίου. Οι ναυτικοί από την Αφθόνη που ήταν πάρα πολλοί, προγραμμάτιζαν τα ταξίδια τους έτσι ώστε στις 8 Σεπτεμβρίου να είναι όλοι στο Πανηγύρι της Παναγίας. Το 1922 με την Μικρασιατική καταστροφή όταν οι Αφθονιάτες εκδιώχθηκαν από τον τόπο τους, η εικόνα της Παναγίας ήταν το πρώτο πράγμα που πήραν μαζί τους. Ο αυστηρός περιορισμός που υπήρχε από τους υπεύθυνους για την ποσότητα των πραγμάτων που μπορούσαν να πάρουν στο καράβι POLAND που θα τους μετέφερε, δεν τους άγγιξε καθόλου. Ήταν τόσο μεγάλη η πίστη τους στην εικόνα αυτή που θα ήταν ίσως το μοναδικό πράγμα που θα έπαιρναν μαζί τους αν τους επιτρέπονταν να πάρουν μόνο ένα. Ήταν ο μεγαλύτερος θησαυρός γι αυτούς, ήταν η δύναμη τους, το παρελθόν και το μέλλον, ο προστάτης τους, ο αρχηγός ,η μητέρας τους, η ίδια τους η ζωή.Γι” αυτό όταν ήρθαν στα Πυργαδίκια, η κατασκευή της εκκλησίας ήταν το πρώτο μέλημά τους. Το 1941 τελείται η πρώτη λειτουργία που συνοδεύτηκε με λιτανεία στους δρόμους του χωριού. Η αποπεράτωση του Ναού οφείλεται και στην οικονομική βοήθεια των μικρασιατών εκ Αφθόνης που ζούσαν στις ΗΠΑ. Στις 2 Αυγούστου του 1953 γίνονται τα επίσημα εγκαίνια του ναού. Πολλοί είναι οι πιστοί που έρχονται για να προσκυνήσουν καθ όλη τη διάρκεια του έτους αλλά κυρίως την ημέρα της εορτής, στις 8 Σεπτεμβρίου . Με μοναδικό τους εφόδιο τη μεγάλη τους πίστη προσεύχονται στη Παναγία, ζητούν τη χάρη και τη βοήθειά Της σε κάθε δύσκολη στιγμή της ζωής τους. Και δεν είναι λίγες οι φορές που η Παναγία έκανε το θαύμα της και βοήθησε πολλούς που πίστεψαν.



Παναγία της Κυζίκου, που φυλάσσεται στον Πατριαρχικό Ναό Αγ.Γεωργίου στο Φανάρι.


34) Παναγία της Κυζίκου, που είναι γνωστή ως Παναγία η Φανερωμένη και σήμερα φυλάσσεται στον Ιερό Πατριαρχικό Ναό Αγίου Γεωργίου Κωνσταντινουπόλεως (μεταφέρθηκε στο Πατριαρχείο από την Αρτάκη της Μικράς Ασίας με τη Μικρασιατική Καταστροφή και εναποτέθηκε στο βόρειο κλίτος του Πατριαρχικού Ναού που είναι αφιερωμένο στους Τρεις Ιεράρχες).


35) Παναγία των Νέων Ρόδων Χαλκιδικής : Παναγία η Σκουπιώτισσα, η εκ Σκουπίων Προποντίδας. Τὰ Σκοπιὰ (ή Σκουπιά) συγκαταλέγονταν μεταξὺ τῶν χωρίων τῆς Ἐπαρχίας Προκοννήσου (Πασαλιμάνι, Βόρι, Αλώνι, Σκουπιά). Κατὰ τὰς διηγήσεις τῶν ἐντοπίων τὸ χωρίον ἀρχαιότερον ἦτο ἐκτισμένον ἐπὶ ὑψώματος (ἐξ οὗ καὶ τὸ ὄνομα σκοπιά=παρατηρητήριον), κατὰ τοὺς μετέπειτα δὲ χρόνους, ἄγνωστον διὰ ποίους λόγους, οἱ κάτοικοι συνωκίσθησαν εἰς τὴν παραλίαν. Κατὰ τὴν παράδοσιν η ιερά εικόνα της Παναγίας της Σκουπιώτισσας ἀνάγεται εἰς τὸν Εὐαγγελιστὴν Λουκᾶν. Εἰς τὸ ὄπισθεν μέρος τῆς εἰκόνος εἶναι ζωγραφισμένη ἡ Σταύρωσις τοῦ Κυρίου μὲ κηρομαστίχη. Ὅταν κατὰ παραχώρησιν Θεοῦ, ἔλαβε χώραν ἡ Μικρασιατικὴ καταστροφή, τότε καὶ οἱ κάτοικοι τῶν Σκουπιῶν ἔφεραν μαζί των, ὡς θησαυρὸν πολύτιμον καὶ ἱερὸν κειμήλιον τὴν θαυματουργὸν εἰκόνα τῆς Κεχαριτωμένης Θεοτόκου, τῆς προστάτιδος τῶν χριστιανῶν. Τὸν Αὔγουστον τοῦ 1922 ἀπὸ τὸ χωριὸ Σκουπιὰ μέχρι τὸ πλοῖο (Πασᾶ-λιμάνι) τὴν εἰκόνα τῆς Παναγίας μετέφερε ἡ δεκαεξαέτις τότε Βασιλεία Τσακάλου (Χατζῆ-Γεωργίου). Μεταβαίνουσα κάθε μέρα πρὸς προσκύνησι, θεώρησε ἱερὸν καθῆκον της τὴν μεταφορὰν τῆς θαυματουργοῦ εἰκόνος. Εἶτα μετεφέρθη ἡ ἁγία εἰκὼν μὲ τὸ ἱστιοφόρον «Ἅγιος Νικόλαος», πλοιαρχούντων τῶν Κωνσταντίνου Τσακάλου καὶ Κυριάκου Πριακωνᾶ, κατοίκων Σκουπιῶν, εἰς Μοῦδρον Λήμνου, ὅπου καὶ ἐγένετο προσωρινὴ ἐγκατάστασις τῶν κατοίκων. Εἰς Μοῦδρον παρεδόθη ἡ εἰκὼν εἰς τὴν Ἐκκλησιαστικὴν Ἐπιτροπὴν τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ «Εὐαγγελισμὸς τῆς Θεοτόκου» καὶ παρέμεινεν μέχρι τέλους τοῦ Σεπτεμβρίου 1933. Ἀρχὰς ὅμως Ὀκτωβρίου τοῦ ἰδίου ἔτους καὶ μὲ τὰς ἐνεργείας τῶν ἐκ τῶν Νέων Ῥόδων, Ἀμμουλιανῆς καὶ Οὐρανουπόλεως Χαλκιδικῆς ἐγκατεστημένων Σκουπιωτῶν παρελήφθη ἐκ Μούδρου ἡ θαυματουργὸς εἰκὼν καὶ ὅλα τὰ ἐκκλησιαστικὰ εἴδη, παρὰ τοῦ πλοιάρχου Κυριάκου Ἰωακεὶμ Πριακωνᾶ, διὰ τοῦ πλοίου του «Ἅγιος Γεώργιος», καὶ τὰ παρέδωσε εἰς τὴν Ἐκκλησιαστικὴν Ἐπιτροπὴν Νέων Ῥόδων (9 Ὀκτωβρίου 1933).


36) Παναγία της Αμμουλιανής που μεταφέρθηκε από τους πρόσφυγες μαζί με τις εικόνες του Χριστού, του Αγίου Νικολάου, των Αγίων Θεοδώρων και του Αγίου Τιμοθέου επισκόπου Προικονήσου Προποντίδας (τοπικού αγίου της Πατρίδας τους).


37) Παναγία η Τριχερούσα στη Νέα Κίο Αργολίδας (μεταφερθείσα εκ της Κίου Βιθυνίας Μικράς Ασίας και εναποτέθηκε στον Ιερό Ναό της Θεομάνας που έκτισαν οι ίδιοι οι πρόσφυγες).Στον ιερό ναό βρίσκονται συνολικά 4 εικόνες που οι πρόγονοι των σημερινών κατοίκων της Ν. Κίου , διέσωσαν από την Καταστροφή. Οι εικόνες αυτές, της Τριχερούσας, της Θεομάνας, του Ευαγγελισμού και της Πορταίτισσας είναι ό,τι πολυτιμότερο υπάρχει στην περιοχή της Κιου .Την εικόνα της Τριχερούσας διέσωσε μία γυναίκα, αφού έκοψε την εικόνα στην μέση για να καταφέρει να την σώσει από τους Τούρκους, την μετέφερε στην Ελλάδα και έτσι κατέληξε μετά από καιρό στην όμορφη αυτή κωμόπολη.


38) Παναγία από το Σιβρισάρι της Μικράς Ασίας στον Ιερό Ναό Κοιμήσεως Θεοτόκου (Παναγίτσα) Καισαριανής.


Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή και τον φοβερό ξεριζωμό των Ελλήνων από τις πατρογονικές εστίες της Ιωνίας, η ευρύτερη περιοχή της Καισαριανής επιλέχτηκε από το Κράτος να ξαναριζώσουν οι άνθρωποι αυτοί. Στην Καισαριανή απαλλοτριώθηκε μεγάλη έκταση νότια του Σκοπευτηρίου και στα μέσα του 1923 στήθηκαν οι πρώτες σκηνές και παράγκες. Σε μικρό χρονικό διάστημα οι φίλεργοι και προοδευτικοί πρόσφυγες δημιούργησαν ολόκληρο οικισμό. Οι κατατρεγμένοι και διωγμένοι πρόσφυγες εκτός από τον υψηλό πολιτισμό και την κουλτούρα τους, μετέφεραν από τις αλησμόνητες πατρίδες και την ευσέβειά τους. Πρῶτο τους μέλημα ἦταν νά κτισθεῖ Ἱερός Ναός γιά νά ἐξυπηρετοῦνται οἱ λατρευτικές καί οἱ λοιπές ἐκκλησιαστικές ἀνάγκες τους. Ὁ χῶρος ὅπου θά ἐκτίζετο ὁ Ἱερός Ναός ἦταν τό πρόχειρο ξύλινο ἐκκλησάκι πού πρoϋπῆρχε ἀπέναντι ἀπό τήν κεντρική πλατεία τῆς περιοχῆς. Αποφάσισαν επίσης ότι ο ναός θα είναι αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Βάλανε τότε ντελάλη τον Γιώργη τον τυφλό, έναν συμπαθή πιστό άνθρωπο με χαρακτηριστική δυνατή φωνή, να διαλαλεί στα δρομάκια του συνοικισμού την απόφαση για το κτίσιμο του ναού και να καλεί τους κατοίκους να προσφέρουν ο,τι μπορούν. Οι ευσεβείς κάτοικοι προσέφεραν ευχαρίστως άλλοι χρήματα, άλλοι σανίδια, άλλοι τσίγκους, και άλλοι προσωπική εργασία. ῞Οταν άρχισε η πρόχειρη κατασκευή (παράγκα) επενέβη ο στρατός και εμπόδισε την ανέγερση, προφανώς για λόγους πολεοδομικούς. Συγκεντρώθηκαν οι κάτοικοι και παρακαλούσαν να μην εμποδιστεί η κατασκευή του ναού. Τότε πετάχτηκε κάποιος από το πλήθος, ονόματι Σούλιος και φώναξε δυνατά· «Εκκλησία κάνουμε, βρε εσείς, τι κακό κάνουμε;». Τελικά ο στρατός αποχώρησε και η κατασκευή έγινε απρόσκοπτα.

Την πρωτοχρονιά του 1929 έγινε η πρώτη Λειτουργία στον σανιδένιο ναό και εξυπηρετούσε στοιχειωδώς τις λατρευτικές ανάγκες των κατοίκων. Αργότερα το 1934 τέθηκε ο θεμέλιος λίθος του υπάρχοντος περικαλλούς ναού. Οι πιστοί από το υστέρημά τους, με πολλές θυσίες και ύστερα από χρόνια είδαν το όνειρό τους να πραγματοποιείται. Στα δύστυχα χρόνια της Κατοχής ο ναός ήταν κέντρο κοινωνικής προσφοράς. το καταφύγιο των αναξιοπαθούντων ενοριτών. Στους παράπλευρους χώρους λειτουργούσε συσσίτιο για τα παιδιά, όπως και σε πολλούς τους ναούς της πρωτεύουσας. Ο ναός λειτούργησε ακόμη και ως καταφύγιο κατά τους βομβαρδισμούς των κατακτητών. Τα εγκαίνια του έγιναν στις 27-11-1960. Σε περίτεχνο εικονοστάσι της βόρειας πλευράς βρίσκεται η παμπάλαια θαυματουργός εικόνα της Παναγίας μας την οποία έφεραν από την Μικρά Ασία οι ευσεβείς Μικρασιάτες πρόσφυγες.

Η ονομασία της εικόνας ήταν »Η ΜΕΓΑΛΟΧΑΡΗ ΠΑΝΑΓΙΑ ΤΗΣ ΓΑΡΦΑΛΙΑΣ» (το όνομα της ιδιοκτήτριας της εικόνας). Ήταν (και είναι) θαυματουργή γι αυτό και πολλοί από τους κατοίκους του Σιβρισαρίου αλλά και των γύρω περιοχών πήγαιναν και την προσκυνούσαν και όπως ήταν το συνηθείο της εποχής, όταν κάποιος ασθενούσε την έπαιρνε σπίτι του. Ακόμη και οι Τούρκοι την ανεγνώριζαν, και την αποκαλούσαν Μέριεμ – Άνα. Η Γαρφαλιά, μετά το θάνατό της, άφησε την εικόνα στην κόρη της Μαριάνθη, η οποία ήταν χήρα και αναγκάστηκε να πάει στην Σμύρνη να δουλέψει γι αυτό την παρέδωσε στην οικογένεια Μολυνδρή. Όταν η Μαριάνθη παντρεύτηκε, θα έφευγε με τον άντρα της και ζήτησε να ετοιμάσουν την εικόνα με τα αφιερώματά της για να έρθει να την πάρει. Την μετέφεραν λοιπόν μέχρι την άμαξα, συνοδεια του Ηγουμένου Διονυσίου Χαρβαλία (αρχμαδρίτη από το Αϊβαλί). 2-3 μήνες πριν την Καταστροφή της Σμύρνης η εικόνα ταξίδεψε σε χωριό των Γρεβενών όπου θα έμενε η Μαριάνθη με τον άντρα της. Όταν -μετά την Καταστροφή- ήρθαν στην Αθήνα, έγραψαν γράμμα στον μητροπολίτη Γρεβενών και τον παρακάλεσαν να βρεθεί η εικόνα. Μετά από λίγες μέρες, οι συγγενείς βρέθηκαν και τους επισκέφθηκαν στην Αθήνα (περίπου το 1923 – ’24).

Σε κάποια περιοχή της Αθήνας, η κ. Βιργινία Γκούρα Οικονόμου είχε μια εγγονή η οποία ήταν βαριά άρρωστη και οι γιατροί δεν της ειχαν δώσει ελπίδα. Ένα βράδυ, η κυρία Βιργινία βλέπει στον ύπνο της μια γυναίκα να της λέει: »πήγαινε στον συνοικισμό Συγγρού (έτσι λεγόταν τότε η Καισαριανή) κι εκεί είναι μια γυναίκα γιατρός που μόνο αυτή μπορεί να σώσει την εγγονή σας». Όταν διηγήθηκε το όνειρο στη βοηθό που είχε για το σπίτι, εκείνη της είπε με δάκρυα στα μάτια: » κ. Οικονόμου, είναι μια εικόνα που έχει έρθει από την πατρίδα μας…» Έστειλε λοιπόν ένα αμάξι να φέρει την εικόνα και μόλις την έβαλαν στο σπίτι το κοριτσάκι καλυτέρευσε, ώσπου έγινε τελείως καλά. Τοτε η κυρία Βιργινία έντυσε την εικόνα με ασήμι. (Ενώ στο Σιβρισάρι, όσες φορές προσπάθησαν να την ασημώσουν, δεν έπιανε ούτε βίδα, ούτε κόλλα, ούτε καρφί). Όταν η Μαριάνθη αρρώστησε βαριά ήθελε να δώσει την εικόνα στον Ηλία Μολυνδρή, αλλά ο ίδιος αρνήθηκε καθώς θεώρησε πως έπρεπε να αφιερωθεί στην εκκλησία, την Παναγίτσα της Κιασιαριανής, όπως και έγινε τελικά.

39) Παναγία Μυρτυδιώτισσα από τα Βουρλά στον Ιερό Ναό Κοιμήσεως Θεοτόκου (Παναγίτσα) Καισαριανής. Η εικόνα δωρίθηκε τον Ι.Ν. Κοιμήσεως της Θεοτόκου στην Καισαριανή στις 3 Φεβρουαρίου 1979. Ανήκε στην Κυριακούλα Χαραλάμπους, σύζυγο του Ηλία, η οποία πριν πεθάνει είπε στον αδελφό της Γαβριήλ Ρόμπολη να τη δώσει στην εκκλησία για να προσεύχονται οι πιστοί. Είναι κατασκευασμένη το 1816 και το ασήμι της εικόνας είναι φτιαγμένο στην Ύδρα το 1818. Η εικόνα, εκτός απο την ιστορική της αξία (αφού είναι πλέον των δύο αιώνων), έχει και συναισθηματική αφού την έχουν φέρει πρόσφυγες από τα Βουρλά της Μικράς Ασίας. Εορτάζεται στις 24 Σεπτεμβρίου κάθε έτους.

40) Παναγία η Μυρτιώτισσα στην Κάλυμνο.

Στην περιοχή Μυρτιές της νήσου Καλύμνου είναι κτισμένη η εκκλησία της Παναγίας Μυρτιώτισσας, στην οποία βρίσκεται η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας. Κατά την παράδοση η εικόνα επέπλεε πάνω στα κύματα της θάλασσας ερχόμενη από τα παράλια της Μικράς Ασίας, απ’ όπου την πέταξαν πιστοί χριστιανοί για να την διασώσουν από τα βέβηλα χέρια των εικονομάχων. Την βρήκε ένας σφουγγαράς στα δίχτυα του, ο οποίος την παρέδωσε στον καπετάνιο του νησιού Καραντώνη. Ο ευσεβής καπετάνιος την πήρε στο καράβι του, και όταν έπιασε ξηρά την τύλιξε με μυρτιές και την πήγε σπίτι του. Το βράδυ η Παναγία φανερώθηκε στον ύπνο του και του υπέδειξε το κτήμα του σαν τόπο όπου θα έκτιζαν τον ναό Της. Η γυναίκα του τοποθέτησε την εικόνα στο εικονοστάσι και πέταξε τις ξεραμένες μυρτιές στο κτήμα. Την άλλη μέρα άρχιζαν να κτίζουν τον ναό και με μεγάλη τους έκπληξη είδαν τις ξεραμένες μυρτιές, που είχε πετάξει στο κτήμα η καπετάνισσα, να μεγαλώνουν και να γίνονται δέντρα. Η περιοχή ονομάστηκε Μυρτιές και η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας Μυρτιώτισσα, η οποία βοήθησε το νησί σε μία επιδημία πανούκλας.

41) Παναγία η Δεξιά, η οποία φυλάσσεται ευλαβικά στον Ιερό Ναό Κοιμήσεως Θεοτόκου Νέου Πύργου Ιστιαίας. Η Εικόνα αυτή είναι προσφυγικής προελεύσεως, αφού την έχουν φέρει πρόσφυγες από τον Πύργο της Κωνσταντινουπόλεως το 1924.

42) Παναγία η Πάντων Βασίλισσα στον Ιερό Ναό Παντοβασίλισσας Ραφήνας. Πολιούχος και προστάτης της Ραφήνας.Στο Ναό φυλάσσονται ιστορικά κειμήλια προερχόμενα από την Τρίγλια της Μ. Ασίας, όπως η εφέστιος και θαυματουργός εικόνα της Παναγίας «Πάντων Βασίλισσα» η οποία μεταφέρθηκε το 1923, μετά τον ξεριζωμό των Ελλήνων από τη Μ. Ασία. Επίσης, δίπλα στο κυρίως Ναό, υπάρχει παρεκκλήσιο του Αγίου Ιερομάρτυρος Χρυσοστόμου Σμύρνης.

43) Παναγία η Μηλιώτισσα. Ο Ιερός Ναός Γενέσιον της Θεοτόκου και η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της Μηλιώτισσας βρίσκεται στη Μηλιά Αριδαίας στο Ν.Πέλλας. Το 1922, οι πρόσφυγες από το χωριό Μηλιά ή Μήλοι της Μικράς Ασίας, σημερινό Ελμαλίκ κοντά στη Νικομήδεια, πήραν μαζί τους τα εικονίσματα τους, την κολυμβήθρα, το Άγιο Δισκοπότηρο, την καμπάνα, καθώς επίσης και την Εικόνα της Παναγίας της Μηλιώτισσας καθώς και πολλά άλλα ιερά αντικείμενα. Στην αρχή εγκαταστάθηκαν στον Βόλο και μετά από δυο περίπου χρόνια εγκαταστάθηκαν, μόνιμα πλέον, στο χωριό Μηλιά του Νομού Πέλλας. Η θαυματουργή εικόνα έχει Αγιογραφηθεί τον 10ο – 12ο αιώνα μ.Χ. στην Ιερουσαλήμ από καλογέρους ερημίτες. Συντηρήθηκε πριν την Άλωση της Κωνσταντινούπολης περίπου το 1400 – 1450 μ.Χ., ενώ μια δεύτερη συντήρηση έγινε το 1650 – 1700 μ.Χ. στην Κωνσταντινούπολη. Η πρώτη Αγιογραφία φαίνεται μέχρι και σήμερα καθαρά.




Η Παναγία της Καππαδοκίας στον Ιερό Ναό Αγίου Νεκταρίου του ομωνύμου συνοικισμού του Δήμου Μενεμένης Θεσσαλονίκης.

44) Παναγία της Καππαδοκίας. Στον Ιερό Ναό Αγίου Νεκταρίου του ομωνύμου συνοικισμού (παλαιότερα Δενδροπόταμος) του Δήμου Μενεμένης Θεσσαλονίκης, προσφέρθηκε κατά τους Α΄ Χαιρετισμούς του έτους 2015, από τον μικρασιατικής καταγωγής Μητροπολίτη Νεαπόλεως και Σταρουπόλεως Βαρνάβα, η ιερά εικόνα της Θεοτόκου που προέρχεται από την Καππαδοκία της Μικράς Ασίας και η ιστόρησή της ανάγεται στον 18ο αιώνα., ώστε να αποτελεί προστασία για τους πιστούς της ενορίας και ολόκληρης της περιοχής. Μάλιστα ενώπιον της ιεράς αυτής εικόνας ψάλλονται οι Χαιρετισμοί και ο Ακάθιστος Ύμνος κάθε Τεσσαρακοστή. Ο Άγος Νεκτάριος αλλωστε, στο όνομα του οποίου τιμάται η ενορία, ετίμησε την Υπεραγία Θεοτόκο, ανέπτυξε μια ιδιαίτερη σχέση μαζί Της και συνέθεσε εγκώμια και Θεομητορικά ποιήματα προς τιμήν Της , μεταξύ των οποίων και τον Ύμνο «Αγνή Παρθένε Δέσποινα».

45) Παναγία η Φανερωμένη. Εικόνα που ήρθε από τα Αλάτσατα της Μικράς Ασίας και προκειμένου να στεγαστεί χτίστηκε ο ομώνυμος ναός στο Ξυλόκαστρο Κορινθίας. Ο ναός, μοναδικός στην Ελλάδα, είναι χτισμένος σε σχέδια του Αναστάσιου Ορλάνδου, σύμφωνα με τους πρώτους παλαιοχριστιανικούς ναούς.

46) Παναγία η Ασκονίτισσα (8ος αι.). Η θαυματουργός εικόνα της Παναγίας της Ασκονίτισσας είχε μεταφερθεί στις αρχές του 20ου αιώνα από τους Έλληνες πρόσφυγες της Ανατολικής Θράκης και φυλάσσεται στον Ιερό Ναό της Ζωοδόχου Πηγής στο χωριό Ασκός που βρίσκεται κοντά στη Θεσσαλονίκη και ανήκει εκκλησιαστικά στην Ιερά Μητρόπολη Λαγκαδά, Λητής και Ρεντίνης. Ο Ναός πανηγυρίζει κατά την εορτή της Ζωοδόχου Πηγής αλλά και τον Δεκαπενταύγουστο.




Παναγία η Ασκονίτισσα του 8ου αι.: μεταφερθείσα από το χωριό Ασκώ της Ανατολικής Θράκης, στην νέα πατρίδα, τον Ασκό Θεσσαλονίκης.

____________________

Ανακαλύφθηκε η πήγη της Παναγίας Γαλακτοτροφούσας στη Σμύρνη (ANA MERYEM SÜTVEREN):

Νίκος Χειλαδάκης- Δημοσιογράφος-Συγγραφέας-Τουρκολόγος (06/03/2014)

Ενός ακόμη θαύματος αποκάλυψης ελληνορθόδοξων ιερών τόπων της Μικράς Ασίας έγιναν μάρτυρες οι Τούρκοι, καθώς, όπως αναφέρει σε αποκλειστικό της δημοσίευμα η τουρκική εφημερίδα, Vatan, στα υπόγεια τούνελ που ερευνώνται στην παλιά αγορά της Σμύρνης ανακαλύφθηκε η μυθική, όπως χαρακτηρίστηκε, «πηγή αγίασμα» της Παναγίας της Γαλακτοτροφούσας.

Όπως αναφέρει η τουρκική εφημερίδα, ανάμεσα στην παλιά αγορά της Σμύρνης και στο κάστρο του Kadifekale, υπήρχε εδώ και αιώνες ένα σύστημα υπογείων τούνελ που συνδέανε τα δυο αυτά μέρη. Σε ένα από αυτά τα τούνελ και κάτω από ένα σπίτι, βρέθηκε μια πηγή από ένα κανάλι που όπως αναφέρεται πρέπει να είναι η μυθική πηγή της Παναγίας της Γαλακτοτροφούσας. Η πηγή αυτή σύμφωνα με κάποια παράδοση ανέβλυσε το γάλα της Παναγίας και στα μετέπειτα χρόνια δεν άφησε να διψάσουν οι κάτοικοι καθώς πάντα τους προσέφερε το αγιασμένο νερό της.

Οι Τούρκοι αρχαιολόγοι που διενεργούν τις ανασκαφές στο σημείο αυτό έχουν μείνει, όπως αναφέρεται, έκπληκτοι από αυτό το υπόγειο σύστημα των τούνελ που βρίσκεται κάτω από την παλιά αγορά της Σμύρνης αλλά και από την διαπίστωση ότι βρέθηκαν μπροστά στην μυθική αυτή πηγή. Ο δήμαρχος του Konak της Σμύρνης, Hakan Tartan, που επισκέφτηκε το μέρος αναφέρει ότι κάτω από ένα gecekondu, δηλαδή μια αυθαίρετη οικία, υπάρχει μια πηγή που σύμφωνα με την παράδοση πρέπει να είναι η μυθική πηγή της Παναγίας Γαλακτοτροφούσας, ένα μέρος με μεγάλη θρησκευτική αξία. Ο δήμαρχος του Konak υποσχέθηκε ότι θα δοθεί μεγάλη μερίμνα στο να μην καταστραφεί το μέρος αυτό της πηγής, ενώ όλη η περιοχή που έχει και αρχαιολογική αξία, θα δοθεί μετά από τις απαραίτητες εργασίες ανακαίνισης για επίσκεψη στο κοινό και στους τουρίστες που θα θελήσουν να επισκεφτούν το μέρος αυτό. Προφανώς η νέα ανακάλυψη αυτή των Τούρκων με ελληνορθόδοξο χαρακτήρα, αναφέρεται σε κάποια πολύ παλιά πηγή-αγίασμα της Παναγίας, με την επωνυμία της Γαλακτοτροφούσας, που ήταν θαμμένη ανά τους αιώνες σε κάποιο υπόγειο τούνελ της παλιάς αγοράς της Σμύρνης στην περιοχή του Basmane.

Να σημειωθεί ότι ο εικονιστικός τύπος της Παναγίας της Γαλακτοτροφούσας συναντάται μόνο στην ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία και είναι πολύ γνωστός και πολύ αγαπητός στους Ορθοδόξους. Ο αγιογράφος που πρώτος τον αγιογράφησε, όπως αναφέρεται, εμπνεύστηκε από την ευαγγελική διήγηση της Γέννησης του Χριστού, (Ματθ. β΄ 1-15, Λουκ. β΄ 1-20) και από το ευαγγελικό εδάφιο: «Μακαρία η κοιλία η βαστάσασά σε και μαστοί ους εθήλασας, (Λουκ. ια΄ 27). Οι εικόνες της Παναγίας Γαλακτοτροφούσας παρουσιάζουν τη Θεοτόκο να κρατάει στην αγκαλιά της τον νεογέννητο Χριστό και να Τον τρέφει με το γάλα της, (να Τον θηλάζει). Από το παρελθόν οι εικόνες αυτές είναι πολύ αγαπητές στις νέες μητέρες και ιδιαίτερα στις λεχώνες που έχουν λίγο γάλα. Η σημαντικότερη από τις υπάρχουσες εικόνες της Παναγίας Γαλακτοτροφούσας βρίσκεται στην Ιερά Μονή Χιλανδαρίου του Αγίου Όρους. Η εικόνα αυτή αγιογραφήθηκε στην Παλαιστίνη και ανήκε αρχικώς στη Λαύρα του οσίου Σάββα του Ηγιασμένου. Επάνω της είναι γραμμένο το ομοθεματικό της τροπάριο: «Χρυσοπλοκώτατε πύργε και δωδεκάτειχε πόλις, ηλιοστάλακτε θρόνε καθέδρα του βασιλέως, ακατανόητον θαύμα πώς γαλουχείς τον Δεσπότη;». Το ιστορικό αναφέρει ότι πριν πεθάνει ο όσιος Σάββας είπε στους συνασκητές του που ήταν γύρω από το κρεβάτι του, ότι κάποτε θα επισκεφθεί τη Λαύρα κάποιος πρίγκιπας που θα έχει το ίδιο όνομα με αυτόν, δηλαδή θα λέγεται και αυτός Σάββας. Σε αυτόν, έδωσε την εντολή, να του δοθεί λοιπόν η εικόνα της Παναγίας Γαλακτοτροφούσης σαν ευλογία. Το Γεγονός αυτό σύμφωνα με την παράδοση, δηλαδή η επίσκεψη του πρίγκιπα στην Λαύρα έγινε τον 13ο αιώνα, όταν τη Λαύρα επισκέφθηκε ο άγιος Σάββας ο Σέρβος, (Αρχιεπίσκοπος Σερβίας), κτήτορας της Ιεράς Μονής Χιλιανδαρίου του Αγίου Όρους. Αυτός μετέφερε την αγία αυτή εικόνα στο Άγιον Όρος, και συγκεκριμένα στη μονή την οποία ο ίδιος ίδρυσε. Εικόνες της Παναγίας της Γαλακτοτροφούσας υπάρχουν και σε άλλα μέρη στην κυρίως Ελλάδα όπως στα Τρίκαλα, στην αγία Κυριακή της Θεσσαλονίκης, στο εκκλησάκι των Αρχαγγέλων Μιχαήλ και Γαβριήλ, στο χωριό Καψαλιανά στην Κρήτη, στην Λεμεσό της Κύπρου και αλλού.
 Σμυρνιοί προσκυνητές στην Παναγία της Τήνου «H εύρεση της εικόνας του Ευαγγελισμού στην Τήνο, στις 30 Ιανουαρίου 1823, δεν υπήρξε μία απλή τοπική ιεροφάνεια. Καθιέρωσε ένα θρησκευτικό προσκύνημα πανελλήνιας εμβέλειας, ταυτόχρονα όμως και ένα πανεθνικό κέντρο», επισημαίνει στην ανακοίνωση που έκανε, πέρυσι τέτοιο καιρό, 20-23 Σεπτεμβρίου 2012, ο εθνολόγος – λαογράφος Δρ Αλέκος E. Φλωράκης στο Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο, που διοργανώθηκε στον Υμηττό από το Κέντρο Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών με την αρωγή του σμυρναϊκής σύνθεσης, «Φιλοπρόοδου Ομίλου Υμηττού».
Και εξηγεί ο δρ Φλωράκης: ««Ευαγγελίστηκε»» ως θείος οιωνός, στο επαναστατημένο Γένος τη νίκη, για να αποβεί στη συνέχεια σημείο αναφοράς για όλους τους Ελληνες, ιδιαίτερα για εκείνους που παρέμεναν υπόδουλοι». Οπως αναφέρει χαρακτηριστικά: «για έναν ολόκληρο αιώνα, ώς το 1922, οι Ελληνες της Σμύρνης και των άλλων μικρασιατικών περιοχών συγκεντρώνονταν κατά χιλιάδες, κάθε χρόνο στις 25 Μαρτίου, στο πανηγύρι της Τήνου. H σύζευξη θρησκευτικής εορτής και εθνικής επετείου συνένωσε νοοτροπίες, συμβολισμούς και πρακτικές, αφενός λατρευτικές και αφετέρου πατριωτικές. Τα κατάφορτα πλοία που απέπλεαν από το λιμάνι της Σμύρνης για απευθείας δρομολόγια προς Τήνο, η τελετουργία της ιερής αποδημίας, τα αφιερώματα και η λαϊκή λατρεία συνάπτονταν με την αναπτέρωση της ελπίδας για ελευθερία και τις συγκινητικές εκδηλώσεις».

«Σμυρνιοί προσκυνητές στην Παναγία της Τήνου» είναι ο τίτλος της ανακοίνωσης του δρος Φλωράκη και σε αυτούς επικεντρώνεται το θέμα. H σχέση των Ελλήνων της Σμύρνης με την Παναγία της Τήνου παρέμενε συνεχής, με προσευχές, ταξίματα, φυλαχτά, επιστολές και προπαρασκευή για το πολυπόθητο ταξίδι. Χαρακτηριστικό της πίστης των Σμυρναίων το ότι «τρεις φορές προσκύνημα στην Τήνο ισοδυναμεί αγιαστικά με ένα «Χατζηλίκι» στους Αγίους Τόπους», αναδεικνύοντας στη συνείδησή τους τη Μεγαλόχαρη, το δεύτερο τη τάξει προσκύνημα μετά τον Πανάγιο Τάφο. H σύνδεση των Σμυρνιών με την Παναγία της Τήνου παγιώθηκε από τις απαρχές κιόλας του Προσκυνήματος, αφού η ανέγερση του ναού ανατέθηκε σ’ έναν ονομαστό αρχιτέκτονα της Σμύρνης, τον Τηνιακής καταγωγής Ευστράτιο Καλονάρη, και η φιλοτέχνηση των δεσποτικών εικόνων του τέμπλου στον επίσης ονομαστό ζωγράφο Χατζή Λαμπρινό Σμυρναίο. H διττή διάσταση αναφοράς των Ελλήνων της Σμύρνης στην Παναγία της Τήνου, θρησκευτική και εθνική, όπως δόθηκε στην ανακοίνωση του δρος Φλωράκη, δημιούργησε αίσθηση στο Συνέδριο λόγω της πρωτοτυπίας του θέματος και των ανέκδοτων στοιχείων που περιέχει και που προέρχονται από το Αρχείο του Ιερού Ιδρύματος της Ευαγγελιστρίας Τήνου.

Μαρτυρίες παλαιών εντύπων πηγών, περιγραφές του Τύπου της εποχής, καταγραμμένα θαύματα, σωζόμενα τάματα, το καθένα μία ανθρώπινη ιστορία σε βάθος χρόνου, αποτελούν όψεις θρησκευτικής συμπεριφοράς. «Λατρευτικές και αφιερωτικές ενέργειες, εθνικοί πόθοι και πατριωτικές εκδηλώσεις συνεκφέρονται τις ημέρες του πανηγυριού, σε ιερό τόπο και χρόνο, φωτίζοντας», όπως τονίζει ο καταξιωμένος εθνολόγος-λαογράφος δρ Αλέκος E. Φλωράκης «μιαν ακόμη διάσταση φρονήματος και πολιτισμού των αλησμόνητων εκείνων πατρίδων». Με τις θερμές ευχαριστίες της στήλης και για τις σπάνιες, ώς και ανέκδοτες φωτογραφίες με τις οποίες εικονογραφεί το πλήρες κείμενο της ανακοίνωσής του, που εδώ δόθηκε συνοπτικά, και που περιέχεται στα Πρακτικά του Συνεδρίου, ο τόμος των οποίων βρίσκεται ήδη στο τυπογραφείο και θα κυκλοφορήσει εντός του έτους…

Στην κατηγορία των «καθαυτό αφιερωτικών αντικειμένων» συναντούμε στον ναό της Μεγαλόχαρης, αφιερωμένα από Σμυρνιούς αντικείμενα και ιερά σκεύη, όπως δύο ορειχάλκινα κηροπήγια στα πλάγια κλίτη (Σμύρνη 1872), δύο αργυρούς δίσκους (Δώρον Αντωνίου Σαβέρη και Γιαννάκου Σανσάρη εκ Σμύρνης, 1833), βελούδινο ευαγγέλιο (Δώρον Γεωργίτσας Χ»Αντωνίου εξ Αϊδινίου, 1884), χρυσοκέντητο αέρα («διά χειρός Πιππίνας Μισαήλ εν Σμύρνη 1861). Επίσης, εικόνες, μεταξύ των οποίων μία των Τριών Ιεραρχών με αφιερωτική επιγραφή της συντεχνίας «Οι εν Σμύρνη κρεοπώλαι και συντρομηται. Εγράφη υπό Ηρακλή Δ. Αρμενοπούλου Σμυρναίου. Σύρος 21 Μαρτίου 1834». Τέλος, αργυρά ομοιώματα ανθρώπινων μελών, ζώων, τα γνωστά ως «τάματα», τα περισσότερα δεν σώζονται πλέον, γιατί λόγω του πλήθους τα έδιναν για λιώσιμο.

Τάμα Σμυρναίου που παραμένει και σήμερα μέσα στον ναό, κρεμασμένο από καντήλι, είναι ένα μικρό ασημένιο καζάνι και ομοίωμα παιδιού κρατημένου από τις αλυσίδες του. Είναι τάμα Σμυρνιού λουκουμτζή για τη διάσωση του παιδιού του, που κινδύνεψε να πέσει στο βραστό λουκούμι. Το αφιέρωμα φέρει την επιγραφή: «Γεώργιος Νικολάου Ξενάκης, Λουκουμτζής, εις Σμύρνην. Παναγιώτης, Αναστασία». Γλυκό το τάμα της ευλαβικής ευχαριστίας στη Μεγαλόχαρη. Μένει μετέωρο το τάμα της πατρίδας Ιωνίας, η μνήμη παραμένει ισχυρή και αμετάβλητη, όπως και η πίστη των Σμυρναίων προσφύγων, πέμπτης γενιάς πλέον.__
________________


πηγές:https://mikrasiatwn.wordpress.com/2014/07/16/%cf%80%ce%b1%ce%bd%ce%b1%ce%b3%ce%af%ce%b5%cf%82-%cf%84%ce%b7%cf%82-%ce%bc%ce%b9%ce%ba%cf%81%ce%ac%cf%82-%ce%b1%cf%83%ce%af%ce%b1%cf%82-%ce%ba%ce%b1%ce%b9-%cf%84%ce%b7%cf%82-%ce%b8%cf%81%ce%ac%ce%ba/

http://www.imalex.gr/798BE5B5.el.aspx
http://inpfnm.gr/
http://www.byzantinemuseum.gr/el/collections/icons/?bxm=990
http://marmaras-island.blogspot.gr/
http://www.ec-patr.org/default.php?lang=gr
http://imkassandreias.gr/site/
http://ierosnaospanagiasfaneromenis.blogspot.gr/
http://users.uoa.gr/~nektar/orthodoxy/agiologion/panagia_skoypiwtissa.htm
http://www.imlagada.gr/
http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%99%CE%B5%CF%81%CE%AC_%CE%9C%CE%B7%CF%84%CF%81%CF%8C%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%B9%CF%82_%CE%9D%CE%AD%CE%B1%CF%82_%CE%9A%CF%81%CE%AE%CE%BD%CE%B7%CF%82_%CE%BA%CE%B1%CE%B9_%CE%9A%CE%B1%CE%BB%CE%B1%CE%BC%CE%B1%CF%81%CE%B9%CE%AC%CF%82
http://www.kathemera.gr/2012/08/60512/%CF%80%CE%B1%CE%BD%CE%B1%CE%B3%CE%AF%CE%B1-%CE%BC%CF%85%CF%81%CF%84%CE%B9%CF%8E%CF%84%CE%B9%CF%83%CF%83%CE%B1-%CE%BA%CE%B1%CE%BB%CF%8D%CE%BC%CE%BD%CE%BF%CF%85/
http://antexoume.wordpress.com/2014/03/11/%CF%84%CE%B7%CE%BD-%CF%80%CE%B7%CE%B3%CE%B7-%CF%84%CE%B7%CF%83-%CF%80%CE%B1%CE%BD%CE%B1%CE%B3%CE%B9%CE%B1%CF%83-%CE%B3%CE
http://www.kathimerini.gr/736442/opinion/epikairothta/arxeio-monimes-sthles/smyrnioi-proskynhtes-sthn-panagia-ths-thnoy-h-anakoinwsh-toy-dros-alekoy-e-flwrakh-sto-die8nes-episthmoniko-synedrio-ston-ymhtto-se-8rhskeytikh-kai-e8nikh-epikairothta
http://www.imkby.gr/index.php?option=com_content&view=category&id=46
http://www.imsn.gr/imsn.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=119&Itemid=376
http://www.saint.gr/4139/saint.aspx
https://www.tumblr.com/search/byzantine%20museums%20of%20greece
http://www.omorfigeitonia.gr/article.php?id=760
http://www.romiosini.org.gr/e16f244f.el.aspx
http://www.omorfigeitonia.gr/article.php?id=785
Χρυσούλας Χατζηγιαννιού, Η Κυρία Γοργοεπήκοος: Από την αιματωβαμένη Σμύρνη στα βουνά της Μάνδρας, έκδοσις Ε΄, Ιεράς Κοινοβιακής Μονής «Παναγίας της Γοργοεπηκόου», Μάνδρα Αττικής, 2002, ISBN: 960-86213-0-5.